6 bin yıllık buğdayda hasat zamanı

6 bin yıllık Karagün Dostu Karabuğday Projesinde Hasat Yapıldı

Karabuğday: Gelenekselden Modern Beslenmeye Uzanan Yolculuk

Karabuğdayın Tanımı ve Tarihçesi

Karabuğday, aslında bir buğday türü olmamasına rağmen, ismiyle yanıltıcı olabilir. Polygonaceae ailesine ait olan bu bitki, kuzukulağıgiller familyasının bir üyesidir. Bilimsel adı Fagopyrum esculentum olan karabuğday, yaygın olarak tahıl olarak kabul edilir, ancak aslında bir tohumdur. Bu nedenle gluten içermez ve bu özelliği, özellikle gluten intoleransı olan kişiler için önemli bir besin kaynağı olmasını sağlar.

Karabuğdayın tarihi, yaklaşık 6.000 yıl öncesine kadar uzanır. İlk olarak Güneydoğu Asya’da yetiştirildiği bilinen karabuğday, zamanla Orta Asya ve Avrupa’ya yayıldı. Çin ve Japonya gibi ülkelerde uzun yıllardır temel gıda maddesi olarak kullanılan karabuğday, özellikle buğdayın yetişmediği soğuk iklimlerde popüler olmuştur.

Besin Değeri ve Sağlığa Faydaları

Karabuğday, yüksek besin değeri ile dikkat çeker. İçeriğinde bol miktarda protein, lif, vitamin ve mineral bulunur. Özellikle magnezyum, manganez ve bakır açısından zengindir. Ayrıca önemli bir amino asit kaynağı olan karabuğday, dokuz temel amino asidin tamamını içermesi nedeniyle tam bir protein kaynağı olarak kabul edilir.

Karabuğdayın sağlık açısından birçok faydası vardır:

Kalp Sağlığı: Karabuğdayın içerdiği rutin adı verilen flavonoid, damar sağlığını korur ve kan basıncını düzenler. Ayrıca, yüksek lif içeriği sayesinde kolesterol seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olur.

Kan Şekeri Kontrolü: Karabuğdayın düşük glisemik indeksi, kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Bu özellik, özellikle diyabet hastaları için önemli bir avantajdır.

Sindirim Sistemi: Yüksek lif içeriği, sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olur ve kabızlık gibi problemlerin önlenmesine destek sağlar.

Gluten İntoleransı ve Çölyak Hastalığı: Karabuğday, gluten içermediği için gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olan bireyler için ideal bir besindir.

Karabuğdayın Tarım ve Üretimi

Karabuğday, diğer tahıllara göre daha zor yetişen bir bitkidir. Ancak, soğuk ve kurak iklimlerde bile büyüyebilmesi nedeniyle birçok bölgede önemli bir tarım ürünü olarak kabul edilir. Karabuğday tarımı, toprağın verimliliğini arttırır ve kimyasal gübre kullanımını azaltır. Bu, ekolojik denge açısından önemli bir avantajdır.

Karabuğdayın Mutfağa Girişi ve Kullanım Alanları

Karabuğday, mutfakta çeşitli şekillerde kullanılabilir. İşte bazı yaygın kullanım alanları:

Un: Karabuğday unu, glütensiz ekmek, kek ve kurabiye yapımında yaygın olarak kullanılır. Bu un, besin değeri yüksek olduğu için sağlıklı tariflerde tercih edilir.

Kasha: Karabuğdayın kabukları soyulmuş ve kavrulmuş hali olan kasha, pilav ve salatalarda kullanılabilir. Rus mutfağında sıkça rastlanan bir yemektir.

Erişte ve Makarna: Japon mutfağında soba olarak bilinen karabuğday eriştesi, sağlıklı ve lezzetli bir alternatiftir.

Atıştırmalık: Karabuğday tohumları, kavrulup baharatlanarak sağlıklı bir atıştırmalık olarak tüketilebilir.

Karabuğdayın Küresel Önemi ve Geleceği

Dünya genelinde artan sağlık bilinci ve glütensiz beslenme trendleri, karabuğdaya olan ilgiyi artırmıştır. Birçok ülkede karabuğday, sağlıklı yaşam ürünleri arasında önemli bir yer tutar. Özellikle Avrupa ve Amerika’da organik ve doğal ürün pazarlarında karabuğdaya olan talep hızla yükselmektedir.

Karabuğday, sürdürülebilir tarım uygulamaları açısından da önemli bir üründür. Diğer tahıllara göre daha az suya ihtiyaç duyması ve toprağı zenginleştirmesi, çevre dostu bir tarım ürünü olmasını sağlar. Bu da gelecekte karabuğdayın tarım alanlarında daha fazla yer bulabileceği anlamına gelir.

Sonuç

Karabuğday, tarih boyunca birçok kültürün mutfağında önemli bir yer tutmuş, besleyici ve sağlık açısından faydalı bir gıdadır. Modern beslenme anlayışının bir parçası olarak, glütensiz beslenme ve sağlıklı yaşam trendlerinin yükselmesiyle birlikte, karabuğdayın popülaritesi de artmaktadır. Hem lezzetli hem de besleyici olan karabuğday, gelecekte de sağlıklı beslenmenin önemli bir parçası olmaya devam edecektir. Bu çok yönlü ve faydalı besin, mutfaklarımızda daha fazla yer almayı hak ediyor.

Adana Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından tarımsal yenilik ve yayım projeleri kapsamında, Çukurova'da ilk defa ekimi yapılan karabuğdayda dekardan alınan ortalama üzerindeki verim, bölgeye yeni bir ürünün girmesi için umut oldu. Karabuğday ekiminin Çukurova başta olmak üzere farklı bölgelerde yaygınlaşması hem glutensiz un tüketimine ihtiyaç duyan çölyak hastalarının daha kolay ve ucuz gıdaya ulaşmasını sağlayacak hem de sulamaya ihtiyaç duyulmadan Mart-Haziran döneminde alternatif ürün olarak yetiştirilmesini sağlayacak.

Adana Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından yörede üretilen ürünlere çeşitlilik kazandırmak amacıyla ilk kez deneme ekimi yapılan tıbbi ve aromatik bitki sınıfındaki karabuğdayda sonuçlar alındı. Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı tarafından desteklenen Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile Ceyhan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından ortaklaşa yürütülen 'Karagün Dostu Karabuğday' projesinde Ceyhan ilçesinde 4 farklı mahallede üreticilere deneme ekimi yaptırıldı. Mart ayı son haftasında yapılan ekimler, karabuğdaylar 80-90 günlük yetişme periyodu sonunda Haziran ayı ikinci haftasında hasat edilecek duruma geldi.

Ceyhan ilçesi Dağıstan Mahallesindeki deneme ekiminin yöre üreticisine tanıtılması amacıyla düzenlenen Tarla Gününe katılan Adana İl Tarım ve Orman Müdürü Mehmet Nuri Kökçüoğlu, geliştirilen ve yeni tescili yapılan çeşitlerin tanıtımının yapılması ve ekilişlerinin yaygınlaştırılması amacıyla yenilik ve yayım projeleri yürütüldüğünü söyledi. Kökçüoğlu, “Bu kapsamda bugüne kadar buğdaydan mısıra, soyadan arı otuna, pamuğa kadar birçok ürün için projeler hazırlayıp tanıtımlarını yaptık. Bu yıl da "Karagün Dostu Karabuğday" yenilik ve yayım projesini hayata geçirdik. Karabuğday, özellikle Çölyak hastalarına ucuz ve güvenilir besin kaynağı olarak insan beslenmesinde öne çıkmaktadır. Glutensiz gıdaların fiyatlarının yüksek olması, alım gücü düşük Çölyak hastaları için çok ciddi bir problem teşkil ediyor. Karabuğday da gluten duyarlılığı olan vatandaşlarımızın ihtiyacı olan ürünler için vazgeçilmez önemde. Biz de Türkiye'de neredeyse her ürünün üretildiği Çukurova'da bu yönde hayata geçirdiğimiz projeyle hem bu vatandaşlarımızın gıdaya daha ucuz ulaşması hem de yöre çiftçilerine alternatif ürün önerisinde bulunmak istedik" şeklinde konuştu.

Bu yıl Ceyhan ilçesinde 4 ayrı lokasyonda 5'er dekar alanda karabuğday ekimi yapıldığını hatırlatan Kökçüoğlu, “Karabuğday ekilişi Çukurova'da ilk defa yapılmaktadır. Bu deneme sahalarında hiçbir sorun yaşanmamış olup, Türkiye ortalaması 120 kilo olan üründen dekara 150 kilogram verim bekliyoruz. Fiyat olarak da tahıl olan buğdayın yaklaşık 2 katı kadar fiyat oluşmaktadır. Karabuğday, gerek verim gerekse fiyat olarak yöre çiftçilerimiz için son derece mantıklı bir alternatif ürün olarak öne çıkıyor. Suya ihtiyaç duymaması sebebiyle bu tür ürünleri su kıtlığı olan günümüzde daha çok yaygınlaştırmak durumundayız" dedi.

Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nden Araştırmacı Dr. Ahmet Güneş ise karabuğdayın önemli özelliklerini makinalı tarıma uygun olması, su istememesi, gübre ve zirai ilaç istememesi olarak sıraladı.

Programda daha sonra 5 dekarlık karabuğday denemesi normal buğday biçerdöveri ile hasat edildi.