Hayvanlar gerçekten yas tutar mı? Hayvanların Acısı İnsanların Acısı Gibi mi? Bilim İnsanlarından Yeni Bulgular
Hayvanların Acısı İnsanların Acısı Gibi mi? Bilim İnsanlarından Yeni Bulgular
Makak Annelerinin Yavru Kaybına Verdiği Tepki Hayvan Davranışlarına Dair Bildiklerimizi Sorgulatıyor
UCL Antropologları: Hayvanlar da Yas Tutabilir Ama Bizim Gibi Değil
Keder, insanlara özgü bir duygu olarak kabul edilse de, hayvanlarda yas kavramı giderek daha fazla araştırmacının ilgisini çekiyor. İngiltere merkezli University College London (UCL) araştırmacıları tarafından yürütülen ve Biology Letters dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, rhesus makaklarının yavru kayıplarına nasıl tepki verdiğini inceledi ve çarpıcı sonuçlara ulaştı.
Hayvanlar da Yas Tutuyor mu?
Araştırma, Porto Riko’daki Cayo Santiago adasında yaşayan 22 dişi rhesus makak üzerinde yapıldı. 11’i yavrusunu kaybetmiş olan bu maymunların davranışları dikkatle gözlemlendi. İnsanlarda kayıpla birlikte görülen enerji kaybı, sosyal çekilme, uykusuzluk gibi belirtiler beklenirken, makak annelerinde tam tersi bir durum gözlendi: dinlenme süresi azaldı, huzursuzluk arttı.
Araştırmayı yürüten ekibe göre, bu durum kederin evrensel bir ifade biçimi olmadığını, türler arasında oldukça farklı şekillerde ortaya çıkabileceğini gösteriyor.
Protesto Var, Umutsuzluk Yok
İnsanlarda yas süreci genellikle iki aşamalı: protesto (ilk şok ve çalkantı) ve ardından umutsuzluk (çekilme ve depresyon). Makak anneleri sadece protesto evresine benzer bir davranış gösterdi; huzursuzluk, hareketlilik, daha az dinlenme… Ancak umutsuzluk aşamasına geçiş gözlemlenmedi.
UCL’den Dr. Alecia Carter, “Makaklarda gözlediğimiz sadece kısa süreli huzursuzluktu. İnsanlarda olduğu gibi uzun vadeli bir duygusal çöküş yaşamadılar” dedi.
Keder Belirtileri Farklı mı? Yok mu?
Araştırma, hayvanlarda görülen davranışsal değişimlerin her zaman insanlarda olduğu gibi kedere işaret etmeyebileceğini ortaya koyuyor. Özellikle bireysel çeşitlilik, bağ kurma süresi, bebeğin yaşı, hatta annelerin hormonal durumu gibi birçok faktör hayvanlarda yas tepkisini etkileyebilir.
Bazı dişi makaklar bebeklerini çok kısa süre taşıdı (en fazla iki gün). Yas tutan annelerin sadece dinlenme süresinde istatistiksel bir fark vardı; beslenme, bakım, yer değiştirme davranışlarında değişim gözlenmedi.
Yeni Bir Araştırma Çerçevesi Gerekiyor
Çalışmanın başyazarı Emily Johnson, “Hayvanların kederini insanlarınkine benzetmek yerine, onların kendi bağlamsal tepkilerini anlamaya çalışmalıyız” diyor. “Bulgular, primatların kayba verdiği tepkinin bizden çok daha kısa süreli ve farklı şekillerde ortaya çıktığını gösteriyor.”
Araştırmacılar, gelecekte bu konuda daha fazla fizyolojik, hormonal ve nörolojik ölçümle desteklenen çalışmalar yapılması gerektiğini vurguluyor.
Hayvanlar Yas Tutar mı? Sorusu Yeniden Sorulmalı
Araştırma, hayvanların acı çekmediğini değil, acıyı farklı şekilde ifade ettiğini ortaya koyuyor. İnsan bakış açısıyla değerlendirmek, bu tür tepkileri gözden kaçırmamıza neden olabilir.
Belki de hayvanların acısı bizimki kadar derin ama daha sessiz, daha kısa ve daha doğaya uyumlu bir şekilde yaşanıyor. Bu da bizi, onların iç dünyalarına dair daha saygılı ve anlayışlı bir tutum almaya davet ediyor.
Soru-Cevap Bölümü
Hayvanlar gerçekten yas tutar mı?
Evet, ancak insanlar gibi uzun süreli duygusal çökkünlük yaşamayabilirler. Tepkileri daha kısa süreli ve davranışsal düzeyde olabilir.
Makak anneleri yavrularını kaybedince ne yaptı?
Dinlenme süreleri azaldı, huzursuzluk arttı. Ancak depresyon, çekilme veya iştah kaybı gibi belirtiler görülmedi.
Bu araştırma neyi kanıtlıyor?
Kederin türler arasında aynı şekilde yaşanmadığını, özellikle insan olmayan primatlarda yasın farklı davranışlarla ortaya çıkabileceğini gösteriyor.
Yas ve keder aynı şey mi?
Hayır. Yas, birini kaybetmiş olma durumu; keder ise buna verilen duygusal ve davranışsal tepkidir.
Hayvanların yasını anlamak neden önemli?
Hayvan refahı, bakım ve bilimsel araştırmalarda daha doğru ve etik yaklaşımlar geliştirmemizi sağlar.
UCL araştırmasına göre makak anneleri ölü yavrularına huzursuzlukla tepki veriyor. Yas tutma biçimleri insanlardan farklı olabilir. Kederin türler arası farkı ne anlama geliyor?
Meta Keywords:
hayvanlarda yas, makaklar, hayvan psikolojisi, primat davranışları, keder belirtileri, UCL çalışması, biology letters, annelik tepkileri, hayvan duyguları
#hayvanpsikolojisi #yas #makak #keder #primatlar #UCL #bilimhaberleri #hayvansevgisi #davranisbilimi #earthnews