Turnaların nesli tükenmesin diye ..
Turnalar koruma altına alındı..
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞINDAN NESLİ TÜKENME TEHDİDİ ALTINDA OLAN TURNALARA SIKI TAKİP
EYLEM PLANI DAHİLİNDE SON 10 YILDA 154 TURNA HALKALANDI, 54 BİREYE VERİCİ TAKILDI
BAKAN YUMAKLI: “SORUMLULUĞUMUZUN BİLİNCİYLE ÇALIŞMALARIMIZ, TEDBİRLERİMİZ VE YENİ PROJELERİMİZLE, NESLİ TÜKENME TEHLİKESİ ALTINDA OLAN TÜRLERE UMUT OLMAYA VE ONLARI KORUMAYA DEVAM EDECEĞİZ"
Türkiye'de Nesli Tükenmekte Olan Turnalar: Durum, Tehditler ve Koruma Çabaları
Türkiye, zengin biyolojik çeşitliliği ve önemli kuş göç yollarının kesişim noktasında yer alması nedeniyle birçok kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Bu türlerden biri de turnalardır. Ancak, son yıllarda turna popülasyonlarında ciddi düşüşler yaşanmış ve bu majestik kuşların nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Türkiye'de nesli tükenmekte olan turnaların durumu, karşı karşıya oldukları tehditler ve koruma çabaları üzerine geniş kapsamlı bir inceleme sunuyoruz.
Turnaların Tanımı ve Türkiye'deki Türler
Turnalar, uzun bacakları, geniş kanatları ve zarif duruşlarıyla tanınan büyük kuşlardır. Türkiye'de iki ana turna türü bulunmaktadır:
Bozkır Turnası (Grus grus): Avrupa ve Asya'nın büyük bölümünde yayılış gösteren bu tür, Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'nde gözlemlenir. Göçmen bir tür olan bozkır turnası, kış aylarında Afrika'ya göç eder.
Telliturna (Anthropoides virgo): Daha küçük ve ince yapılı olan bu tür, Türkiye'de İç Anadolu Bölgesi'nde görülür. Göç sırasında Türkiye üzerinden geçerler ve bazı bireyler kışlamak için kalır.
Nesli Tükenme Tehlikesi
Turnaların nüfusu, çeşitli nedenlerle hızla azalmaktadır. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN), turnaların çoğunu "Hassas" veya "Tehlike Altında" kategorilerine yerleştirmiştir. Türkiye'de özellikle bozkır turnası ve telliturna nüfuslarında ciddi düşüşler gözlemlenmiştir. Bu düşüşlerin başlıca nedenleri arasında habitat kaybı, avlanma, tarımsal faaliyetler ve iklim değişikliği yer almaktadır.
Habitat Kaybı ve Tarımsal Faaliyetler
Turnaların yaşam alanları genellikle sulak alanlar, açık otlaklar ve tarım arazileridir. Ancak, Türkiye'de tarım ve kentsel gelişim nedeniyle bu alanlar hızla azalmaktadır. Sulak alanların kurutulması, tarım arazilerinin genişlemesi ve sanayi bölgelerinin artması, turnaların beslenme ve üreme alanlarını yok etmektedir. Özellikle bozkır turnası, geniş ve açık alanlara ihtiyaç duyar, bu nedenle habitat kaybı bu türü ciddi şekilde etkilemektedir.
Avlanma ve İnsan Etkileşimi
Turnalar, tarih boyunca insanlar tarafından avlanmış ve tüyleri, eti veya spor amaçlı hedef alınmıştır. Türkiye'de de yasa dışı avlanma turna popülasyonlarını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, bazı bölgelerde turnaların tarım arazilerine zarar verdikleri düşünülerek öldürülmeleri, nüfuslarını daha da azaltmaktadır.
İklim Değişikliği
İklim değişikliği, turnaların göç yollarını ve üreme alanlarını etkileyen bir diğer önemli faktördür. Değişen hava koşulları, göç yollarında ve üreme alanlarında turnaların hayatta kalma şansını azaltmaktadır. Özellikle kuraklık ve aşırı sıcaklıklar, turnaların beslenme ve su kaynaklarına erişimini kısıtlamaktadır.
Koruma Çabaları ve Projeler
Türkiye'de turnaların korunması için çeşitli projeler ve çalışmalar yürütülmektedir. Bu çabalar, hem sivil toplum kuruluşları hem de devlet kurumları tarafından desteklenmektedir. Öne çıkan bazı projeler şunlardır:
Sulak Alanların Korunması: Sulak alanların korunması ve restorasyonu, turnaların yaşam alanlarını iyileştirmek için önemli bir adımdır. Türkiye'de birçok sulak alan, koruma altına alınarak turnaların güvenli üreme ve beslenme alanları haline getirilmiştir.
Eğitim ve Farkındalık Kampanyaları: Turnaların korunması için yerel halkın bilinçlendirilmesi büyük önem taşır. Bu amaçla, okullarda ve yerel topluluklarda eğitim programları düzenlenmekte, turnaların önemi hakkında bilgilendirici kampanyalar yürütülmektedir.
Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar: Turnaların yasa dışı avlanmasını önlemek için daha sıkı yasal düzenlemeler ve denetimler yapılmaktadır. Koruma altındaki bölgelerde avcılığın engellenmesi ve cezaların artırılması, turna popülasyonlarının korunmasına yardımcı olmaktadır.
Araştırma ve İzleme Çalışmaları: Turnaların göç yolları, üreme alanları ve nüfus dinamikleri üzerine yapılan araştırmalar, korunma stratejilerinin belirlenmesine yardımcı olmaktadır. Bu çalışmalar sayesinde, turnaların ihtiyaçları daha iyi anlaşılmakta ve koruma önlemleri buna göre şekillendirilmektedir.
Geleceğe Yönelik Adımlar
Turnaların korunması için yapılan çalışmalar önemli olsa da, daha fazla çaba gerekmektedir. Türkiye'de turna popülasyonlarının sürdürülebilir bir şekilde korunması için şu adımların atılması önemlidir:
Habitat Koruma: Tarım ve kentsel gelişim projelerinde, turnaların yaşam alanlarının korunması öncelikli hale getirilmelidir. Sürdürülebilir tarım uygulamaları teşvik edilerek, turnaların beslenme ve üreme alanları korunmalıdır.
İklim Değişikliği ile Mücadele: İklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için küresel ve yerel ölçekte önlemler alınmalıdır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, karbon salınımının azaltılması ve doğa dostu politikaların benimsenmesi bu kapsamda atılacak önemli adımlardır.
Yerel Toplumların Katılımı: Yerel halkın turna koruma çalışmalarına aktif katılımı sağlanmalıdır. Halkın desteği ve işbirliği olmadan başarılı bir koruma programı yürütmek zordur. Bu nedenle, yerel toplumlarla işbirliği yapılarak, turnaların korunması için ortak projeler geliştirilmelidir.
Uluslararası İşbirliği: Turnalar, uluslararası göç eden kuşlar oldukları için korunmaları da uluslararası işbirliği gerektirir. Türkiye, komşu ülkelerle ve uluslararası doğa koruma örgütleriyle işbirliği yaparak, turnaların göç yollarında güvenli alanlar yaratmalı ve koruma çabalarını koordineli bir şekilde yürütmelidir.
Sonuç
Turnalar, Türkiye'nin doğal mirasının önemli bir parçasıdır ve onların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliği için hayati öneme sahiptir. Habitat kaybı, avlanma, tarımsal faaliyetler ve iklim değişikliği gibi tehditlerle karşı karşıya olan turnalar için acil ve etkili koruma önlemleri gerekmektedir. Türkiye'de yürütülen koruma çabaları umut verici olmakla birlikte, daha fazla çaba ve işbirliği ile turnaların neslinin tükenmesini önlemek mümkündür. Bu majestik kuşların gökyüzünde özgürce süzülmeye devam etmesi için herkesin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekmektedir.
Tarım ve Orman Bakanlığınca nesli tehlike altında olan türlerle ilgili yürütülen çalışmalar kapsamında, son 10 yılda 154 turna halkalandı, 54 bireye verici takıldı. Bu sayede turnaların hangi alanlarda ürediği ve kışladığı gibi bilgiler tespit ediliyor.
Türkiye, farklı iklim ve doğal ekosistemlere sahip olması nedeniyle turnanın kuluçkaya yattığı, kışladığı ve göç sırasında konaklama alanı olarak kullandığı dünyadaki nadir ülkelerden biri konumunda bulunuyor.
Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünce (DKMP) kuşların göçleri, üremeleri, hayatta kalma başarıları gibi verilerin elde edilmesine yönelik halkalama ve verici takılması çalışmaları yürütülüyor.
DKMP, 2013 yılında hazırladığı Turna Eylem Planı ile nesli tehlike altında olan türlerden olan turna popülasyonlarını düzenli olarak takip ediyor.
Bu kapsamda, Türkiye'de ilk turna halkalama çalışması 2014 yılında DKMP'nin Almanya'dan bir sivil toplum kuruluşu ile yaptığı iş birliğiyle başladı. Üç yıl süren bu ortak çalışmanın ardından, eğitilen ve halkacı sertifikası alan kişiler, pandemi dönemi hariç 10 yıldır düzenli olarak halkalama ve verici takma çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
Bu çerçevede, Bolu, Samsun, Tokat, Giresun, Sivas, Erzincan, Erzurum, Muş, Ağrı, Iğdır, Kars ve Ardahan illerinde toplam 154 turna halkalandı, 54 bireye de verici takıldı.
TURNALAR KIŞLAMAK İÇİR KORUMA ALTINDAKİ ALANLARI TERCİH EDİYOR
Verici takma çalışmaları sonucunda elde edilen verilerin analizine göre, Sivas başta olmak üzere Ardahan, Erzurum, Erzincan, Van, Muş gibi illerde üreyen turnalarının büyük bir oranda kışlama için Kayseri'de bulunan Sultan Sazlığı Milli Parkı ile Adana'da bulunan Yumurtalık Lagünü Milli Parkı ve Akyatan-Tuzla Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarını tercih ettikleri görüldü. Bu alanlar aynı zamanda uluslararası sözleşmeyle korunan “Ramsar Sulak Alanı" statüsü ile de korunan alanlar kapsamında bulunuyor.
Yapılan gözlemlere göre Türkiye'de Avrasya turnası (Grus grus) ve telli turna (Anthropoides virgo) olmak üzere 2 turna türüne rastlandı.
Avrupa'da kuluçkaya yatan turnalar kışı Fransa, İber Yarımadası, Türkiye, Kuzey ve Doğu Afrika'da geçiriyor. Afrika'da kışlayan turnaların önemli bir kısmı kışlama alanlarına Anadolu üzerinden geçiş yapıyor. Turnaların Batı ve Orta Anadolu üzerinden geçişleri ile ilgili 1982 yılında yürütülün detaylı bilimsel çalışmada toplam 12 bin 960 birey tespit edilmişti.
YUMAKLI: “BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİMİZE SAHİP ÇIKIYORUZ"
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, biyolojik çeşitliliğin bir ülkenin serveti olduğunu belirterek, biyolojik çeşitliliği korumak için gayret gösterdiklerini vurguladı.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan turnaların korunmasına dönük tedbirler aldıklarını anlatan Yumaklı, Bakanlığa bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün bu konuda çalıştığını dile getirdi.
Bakan Yumaklı, alınan tedbirlerle turna popülasyonunun düzenli takip edildiğine dikkati çekerek, “Biyolojik çeşitliliğimize sahip çıkıyoruz. Sorumluluğumuzun bilinciyle çalışmalarımız, tedbirlerimiz ve yeni projelerimizle, nesli tükenme tehlikesi altında olan türlere umut olmaya ve onları korumaya devam edeceğiz. Bilim insanlarımızın, sivil toplum kuruluşlarımızın ve vatandaşlarımızın iş birliği ile güzel sonuçlar alıyoruz. Onların korunması bu canlılara hepimizin ortak borcudur." ifadelerini kullandı.